ورود به جامعه اطلاعاتى چیست؟
نسیم تغییرات که اکنون سراسر دنیا را در مىنوردد ، نوید بخش دنیایى آزاد است .
امروز پیشرفت بشر در حوزه فن آورى ارتباطات چنان دگرگونى بنیادى در زندگى پدید آورده است که بسیارى از جامعه شناسان سخن از طلوع عصرى نوین مى گویند : "عصر اطلاعات ".
به طور خلاصه براى جامعه اطلاعاتى چندین ویژگى را مىتوان برشمرد که وابستگى رشد اقتصادى به تحولات فنى در عرصه اطلاعات و بازسازى صنعت با فناورى اطلاعات از آن جمله هستند.
جایگزینى فناورىهاى ارتباطى به عنوان ابزارهاى اقتصادى، اطلاعاتى به جاى ماشین هایى که از ابزارهاى اقتصادى ، صنعتىاند و مطرح شدن بخش هاى مربوط به تولید و توزیع فناورىها و خدمات اطلاعاتى به عنوان بخش اصلى صنعت از دیگر ویژگىهاى جامعه اطلاعاتى به شمار مىرود.
"على ملک پور"، پژوهشگر و محقق جامعه اطلاعاتى مىگوید : ورود به جامعه اطلاعاتى را مىتوانیم با معیارهاى مختلف بسنجیم و این نشان دهنده چند وجه بودن جامعه اطلاعاتى است .
وى مىافزاید : معیارهاى تکنولوژى، اقتصادى، فرهنگى، شغلى و سیاسى شاخص هاى کمى و کیفى هستند که ورود به جامعه اطلاعاتى را تعریف مىکنند.
جامعه اى که افزایش فن آورىهاى تولید و توزیع اطلاعات در آن محقق شده و هنگامى که تولیدکالا بخش عمده اى از جاى خود را به تولید اطلاعات داده ، نام جامعه اطلاعاتى را مىتوان بر آن نهاد.
این استاد دانشگاه آزاد تاکید مىکند : هنگامى یک کشور وارد جامعه اطلاعاتى مىشود که مشاغل مبتنى بر اطلاعات ، تولید و توزیع آن روز به روز گسترش یابد.
وى با اشاره بر معیار فرهنگى جامعه اطلاعاتى، مىافزاید : جامعه اطلاعاتى در محاصره امواج و پیام هاى ارتباطى و اطلاعاتى است و اینهاهمه نشان دهنده این است که جامعه اطلاعاتى یک پدیده واقعى و در شرف گسترش است که کسى نمى تواند آن را انکار کند.
ورود چنین پدیده اى به نسبت تکنولوژى جوامع مختلف داراى تقدم و تاخر است که سبب ایجاد پدیده اى به نام شکاف دیجیتالى شده است .
امروزه ما در سطح جهان با همگانى شدن اطلاعات مواجهیم و دیگر مانند دو دهه پیش اطلاعات خاص طبقه خاصى نیست و جهانى شدن اطلاعات در سطح بین المللى و کم شدن فاصله طبقاتى در سطح ملى این قضیه را توجیه مىکند.
در واقع اطلاعات ، طبقات را در نوردیده و آن را نفوذپذیر کرده و اطلاعات متعلق به قشرهاى مختلف جامعه شده است .
هر چه یک جامعه به معناى شاخص هاى جامعه اطلاعاتى ، توسعه یافته تر باشد، امکان دسترسى همگانى به اطلاعات هم بیشتر مىشود، اگر جامعه اى در آستانه ورود به عصر جهانى شدن باشد و خود را آماده و مستعد ورود به جامعه جهانى کند، هر روز بیشتر به سمت همگانى شدن اطلاعات پیش مىرود.
پس اگر امروز در کشور و جامعه اى اطلاعات مختص طبقه خاصى باشد، این جامعه با معیارهاى جامعه اطلاعاتى فاصله دارد، این به معناى آن است که امروزه عدالت اجتماعى، دموکراسى و حقوق بشر علاوه بر معیارهاى توزیع عادلانه ثروت و قدرت داراى مشخصه توزیع عادلانه اطلاعات نیز مىباشد.
ملک پور در ادامه مىافزاید : پس امروزه جامعه شهروند مدار و مشارکت جو، علاوه بر معیارهاى سنتى و قرن بیستمى، اکنون با معیارهاى جدید ترى سنجیده مى شود که مهمترین آن مشارکت مردم در تولید و توزیع دسترسى به اطلاعاتى است که براى ارتقا فرهنگ رفاه و توسعه ملى، منطقه اى و محلى لازم است .
وى شعار جامعه اطلاعاتى رادسترسى همگانى اطلاعاتى که براى مردم و توسعه و رفاه عمومى لازم است ، عنوان کرده و مىگوید : البته این دسترسى به اطلاعات ،داراى حد و مرزى است و باید مشخص شود که چه اطلاعاتى براى رشد فرهنگى و اقتصادى مردم لازم است .
وى با اشاره بر سابقه علمى و پژوهشى ایران تصریح مىکند : "ما نباید کشورمان را با کشورهاى خاورمیانه مقایسه کنیم زیرا ما در زمینه فناورى اطلاعات داراى استعدادهاى خوبى هستیم اما این وجه دلخوش کننده داراى وجوه منفى نیز است ".
وجود استعداد پیشرفت به تنهایى کافى نیست بلکه فراهم سازى زمینه ، توسعه فرصت و ارتقا دانایى و توانایى در این زمینه بسیار مهم است .
کشور ما اکنون دچار دوئالیزم و دوگانگى در آستانه ورود به جامعه اطلاعاتى شده و از سویى داراى پتانسیل قابل قبولى از دانش و توانایى در زمینه تولید، توزیع و پردازش اطلاعات است .
اما هنوز با نوعى سطحى نگرى و عدم باور به معادلات و مناسبات جامعه اطلاعاتى، نگاه ناباورانه و سخت گیرانه به تولید و توزیع اطلاعات مواجه است .
هنوز در کشور، بسط اطلاعات و بهره بردارى بهینه همگانى از اطلاعات محقق نشده و هنوز با محدودیت هایى در زمینه فعالیت آزاد مطبوعات ، توزیع آسان اطلاعات در سطح جامعه مواجهیم .
وى این کمبودها را متولى کاشت ، داشت و برداشت ( تولید، پردازش و توزیع ) اطلاعات ذکر کرده و خاطرنشان مىکند : این دوگانگى حاصل تنازع نیرو هاى بازدارنده سنتى با نیروهاى تجدد خواه و پیش برنده است .
وى جامعه اطلاعاتى را محصول دو دهه اخیر دانسته و مىگوید : بزرگراه هاى اطلاعاتى و توسعه فناورىهاى صوتى و تصویرى در دو دهه اخیر رشد پیدا کرده اما جرقه هاى آن از پس از جنگ جهانى دوم بوده است .
اکنون اطلاعات ، مسایل و نظریه هاى پیرامون آن موضوع اول تمدن امروز بشر"اطلاعات " محور جوامع مىباشد.